Ti spotlight ti V-Day’s ita a tawen ket mairaman ti global a panagkaykaysa nga aramid tapno mailaban ti pannakasupapak ken pannakabigbig kadagiti “comfort women.” Dagiti ‘comfort women’ ket dagidi ubbing a babbai nga aggapu kadagiti sabasabali a puli ken nailian a kinaasinno a pinuersa nga agbalin nga adipen ti sex ti Gobierno ti Hapon iti panawen ti maikadua a sangalubongan a gera iti baet ti 1932 ken 1945. Adda kadakuada dagiti menor de edad; adda dagiti niloko dagiti rekruter; sabsabali pay dagiti naipupok ken nirabsutda tapno pagpapasanda. Makuna nga adda agarup 50,000 agingga’t 200,000 a ‘comfort women.’ Idi arinunos ti 1990, dagiti Koreano a biktima ti sexual slavery ket binurakda ti panagulimekda ket impalnaadda dagiti pasamak kalpasan ti dandani gudua’t siglo a panagul-ulimekda manipud iti maikadua a sangalubonga a gubat, simmaruno dagiti nakalasat idiay Tsina, Taiwan, Amianan a Korea, iti Filipinas, Indonesia, Malaysia, ti Netherlands, ken Akindaya a Timor.
Ita, dagiti nakalasat a ‘comfort women’ ket nataengandan iti 70-90. Ket gapu ta saggagaysadan a sumina, ti laeng arapaapda ket ti opisial a panangdawat ti gobierno a Hapon iti pammakawan, panangipudno iti inaramidda kadakuada. Aginggana ita iliblibak pay laeng ti gobierno a Hapon ti legal a responsibilidadna. Ita a tawen, dagiti estoria dagitoy a nakaam-ames krimen ti gera kontra kadagiti babbai ket inikkatda iti pakasaritaan ti Hapon ken kadagiti textbooks.
Babaen kadaytoy a V-Day 2006 Spotlight, kaduaenmi dagitoy a ‘comfort women’ ken dagiti grupo dagiti babbai nga aggapu iti Daya ken Abagan-a-Daya nga Asia ken iti intero a lubong iti panangdawattayo iti hustisia ken panagbayad kadagitoy a krimen ti gera.
Iti kastoy a naynay a panagadu dagiti armado a rinnupak iti daytoy a siglo, ti pakpakauna nga awa kabutbuteng ti panagaramid kadagiti kinaranggas a sexual iti panawen ti gera ken dinto maipalubos. Ti padas dagiti comfort women ti nangted iti maysa a pardon ti sistematiko a panagrames ken panagranggas a sexual a maitultuloy itatta kadagiti luglugar dagiti armado a rinnanget kas idiay Sudan, Congo, ken Iraq, ket iti kasta, ti pannakabigbig kadagiti panagbalusingsing kadagiti karbengan ti tao nga inaramidda kontra kadagiti babbai idi panawen ti maikadua a sangalubongan a gubat ket maipangpangruna unay-unay.
BALIKSEM
Para kadagiti ‘Comfort Women’
Dagiti estoriatayo ket addada laeng kadagiti ulotayo
Iti uneg dagiti talipupos a nadadael a bagbagitayo
Iti uneg ti panawen ken lugar ti dangadang
Ken kinakawaw
Awan dokumento a pagilasinan
Saan nga opisial kadagiti libro
No di ket konsensia laeng
No di ket daytoy laeng.
Inkarida kadatayo dagitoy:
A pagserbian ti amak no sumurotak kadakuada
Nga addanto pagobraak
A pagserbiak ti pagiliak
A papatayendak no diak sumurot kadakuada
A nasaysayaat nga amang sadiay
Ti nakitami:
Awan dagiti bambantay
Awan dagiti kaykayo
Awan danum
Amarilio a darat
Maysa a diserto
Maysa a bodega a napno iti lua
Ribo a babbalasang a madandanagan
Ti sallapidko kinartibda a kontra iti pagayatak
Awan panawen a panagaruat iti panti
No ania ti impapilitda nga aramidenmi:
Baliwanmi ti naganmi
Agusrakami laeng iti maysa a pidaso a kawes nga
Addaan butones nga alisto a luktan
50 a soldado a Hapon iti kada aldaw
No dadduman sangabarkoda amin
Karkarna a barbariko a bambanag
Aramidenmi uran no agdardarakamin
Aramidenmi uray no dikam pay nagdara
Nakaad-aduda
Dagiti dadduma dida pay ikkaten dagiti badoda
Iruarda laeng dagiti lukditda
Nakaad-adu a lallaki isu a diak makapagna
Diak maiyennat dagiti sakak
Diak maikukot
Diak.
No ania ti inaramidda kadakami manen ken manen:
Pinagsasawan
Tinungpa
Tiniritir
Pinirsaydakami a pinadara iti uneg
Kinapon
Drinoga
Inablatan
Dinanog
No ania ti nakitami:
Maysa a babai nga agsamsamal iti banio
Maysa a babai a pinatay ti bomba
Maysa a babai a minalomaloda iti riple manen ken manen
Maysa a babai a tumartaray a mangidungdungpar iti ulona iti diding
Maysa a kuttongi a bangkay ti babai nga imbellengda iti karayan
Tapno malmes.
No ania ti dimi mabalin nga aramiden:
Ugasanmi dagiti bagimi
Mapan iti sabali a puwesto
Mapan iti doctor
Agaramat iti kondom
Aglibas
Taraknen ti anak
Bagaam nga isardengna.
No ania ti naganabmi:
Malaria
Sipilis
Gonorea
Natay nga ubing iti uneg ti matris
Tuberkulosis
Sakit ti puso
Nervous breakdown
Hypochondria
No ania ti impakanda kadakami:
Inapuy
Sabaw a miso
Atsara a singkamas
Inapuy
Sabaw a miso
Atsara a singkamas
Inapuy Inapuy Inapuy
No ania ti nagbanaganmi:
Nadadael
Ramramit
Baog
Dagiti ab-abut
Lasag
Exilo
Napaulimek
Agmaymaysa
No ania ti imbatida kadakami:
Awan
Maysa nga ama a nakellaat a din naglaing
Ket natay.
Awan sueldo
Piglat
Gura kadagiti Lallaki
Awanan iti anak
Awanan iti balay
Maysa a lugar a dati nga adda sadiay ti matres
Arak
Sigarilio
Babak
Bain
No ania ti inyawagda kadakami:
Ianfu-Comfort Women
Shugyufu-Dagiti babbai nga adda iti pagbirokan a di disente
No ania ti nariknami:
Ti panagsasabong
Ti biagmi.
No aninakamin ita:
74
79
84
93
Bulsek
Nabuntog
Sisasagana
Addakami iti embahada ti Hapon iti kada Mierkoles
Dikamin mabuteng
No ania ti kayatmi:
Itan nga insegida
Sakbay kami a sumina
Ken dagiti estoriami ket pumanaw iti daytoy a lubong,
Pumanaw ti panunotmi
Gobierno ti Hapon
Baliksenyo kadi
Pangngaasiyo.
Dispensarenyo, Comfort Women.
Ibagayo kaniak
Dispensarenyo kaniak
Dispensarenyo kaniak
Kaniak
Kaniak
Kaniak
Baliksenyo.
Yebkasyo ti panagdispensaryo
Ibagayo ti panagdispensaryo
Balikenyo Siak
Kitaenyo Siak
Baliksenyo
Dispensarenyo.
Eve Ensler
Naibasar iti ‘Dagiti Testimonia dagiti Comfort Women'.
No comments:
Post a Comment