Dateline Manila & Presidentiables

Political Feature

Dateline Manila

Of ‘Presidentiables’ and Other Power Trips

By Aurelio S. Agcaoili, PhD

The last two months that I was away from Honolulu to witness first hand the unfolding of conflicting stories and equally convoluted newest ‘histories’ in the Philippines were a semester’s worth of Philippine Politics 101.

First in the social drama of political unraveling is the lack of statesmanship of many of the country’s pretenders to political astuteness.

The mud throwing continues until today, and there is no sign of a let-up.

Political callousness and insensitivity is the rule of the game, and the less the political leaders do not mind what the public says, the better for their political ambitions to keep on ruling over us come hell or high water.

With the latest fiasco on the loss of lives and limbs and livelihood for the many who are directly and indirectly affected by the latest peril at sea—the ‘sinking’ of MV Princess of the Stars becoming some kind of a B-rated soap opera, we can only despair, even if despair bleeds our minds dry and our hearts into some form of incapacity to feel, some kind of ‘unfeeling’ that renders us zombies and robots in this game of politics we call bad and irresponsible statecraft.

The presidential wannabes are coming in droves, and their number is growing each day.

The signs for such ‘nuclear’ ambitions—the intentions are good, the results so pathetically evil--are there for us to see.

The game of political peek-a-boo has begun, with those able to sow good deeds garnering some good sound bytes on primetime television or radio. Or newspaper headlines.

In political marketing and advertising, it is the name recall, Jose.

The name recall gives every presumptive president of the Philippines the edge over the rest of the lot, with cinematic presence even becoming some kind of a legitimate route to become an ‘honorable’ person.

Vilma Santos is being bandied about as the running mate of Noli de Castro, this one guy who declared his greetings to the land with that newscast voice in a Tagalog of his Mindoro days.

Santos’ presumptive candidacy for the second most powerful political leader of the land completes a dream team backed up by years of popular culture provided by cinema and its temptations to forget the real problems of the country by allowing us—even seducing us—to escape the dirt and grime via an exit door to a celluloid world of fantasy galore.

Given that Santos is one of the country’s better actresses, and eventually, better local government politicians, first as city mayor of Lipa, and then as governor of Cavite, the de Castro-Santos team is one for the books, with awareness and approval ratings easily giving them an edge over other candidates.

De Castro’s years of broadcasting work has given him sufficient recognition by any Filipino who has access to television, and this access cuts across the social classes, with the C-D crowd always giving approval to underdogs or those perceived to be one, and thus, to him who they perceived as a boy who comes from the province—‘promdi’—and thus, is one of them.

There is a marked illogicality in the choice of the masses if by the logic of political choice is meant the choice of a candidate who has extensive knowledge of governance and public affairs over those lesser mortals whose claim to leadership is but part of the all-out campaign to subtly fool us into making us believe that political leadership is their privilege and that we have no option except to make do with that privilege that they dangle before us.

In today’s politics, however, the ratings are somehow writ in stone as they serve as a covenant between the gullible public and the calculating quintessential politico.

Comes now Manuel Villar, one of our better senators.

Include the other possible perennially resurrecting leaders who impose themselves upon us, for better or for worse—and more for worse, if we believe in the cynicism of the men and women on the street who say that to live in this land is the same as to die.

The long lines of people queuing for that National Food Authority rice sold at a lesser cost than the market price is an indicator of the reason for that cynicism.

And this is good politics of staple food as well, with the hungry masses forever indebted to the political class led by the sitting president.

But there is despair here, if you wish, however understated this is.

Life, indeed, is a difficult text, and in the Philippines where leaders are there for a spectacle for the masses to get drunk and lose themselves in the frenzy of social injustice they sometimes cannot recognize as such—for a political abracadabra—life is a most difficult text.

Villar once sided with the people—or with those who thronged to EDSA for the second time around to revolt against the abuse of power of the Estrada regime.

And now, with the tragedies of overseas Filipino workers abused by employers in the Middle East and unable to go home for lack of airfare, and with Villar coming in to their rescue, this is good media mileage.

I believe it is done with a good heart as well, in a brew of mixed motives.

TV ads say he spends his own money to bring them home, an act Jinggoy Estrada the senator did as well, at least once, when he went to the Middle East to promote his movie and found the abused OFWs wanting to go home.

Villar played a key role in the wasted EDSA People Power II, that people power revolution that gave Gloria Macapagal Arroyo a crack at the presidency when the B-rated actor Joseph Estrada was indicted by the people for abuse of power and authority and for making the Philippines and its institutions his personal fiefdom.

The people—the masses, the Churches, the military, and the businessmen—gave PGMA the chance to do well, as they did with Corazon Aquino.

But that one fat chance came to waste, with Aquino honoring first our commitment to pay our debts to the international financial institutions rather than building up the economic institutions that were bled dry by the Marcoses.

The papers scream that Jose de Venecia is contemplating of a political comeback, as a presidential wannabe.

He is the same guy anointed by a minister of one of the fellowship churches, the minister even saying that God had said to him that JDV would be the man, that he would be The President.

The prophesy was a dud.

Somebody won, and his name was not JDV but someone else more loved by the masses because of his screen presence, and that wonderful and surprising ability to solve all problems, including the ability to arrest criminals, put them to prison, and thus announce to society that here is a social liberator and redeemer at last.

That man did not prove to be his screen persona, as our recent history can attest.

But with the Arroyo presidential pardon under his sleeves, Erap Estrada is a man walking freely.

Never mind that in the country’s jails, as Justice Puno has said, many people are languishing in jail for petty thievery, some beyond the maximum prison terms, some without court hearing because they have no money to pay for a lawyer to defend them.

Loren Legarda the broadcaster and now senator is going to test the waters again, this time not the vice presidency but the presidency, even as Noli de Castro is preparing to take over the helm from PGMA.

Legarda’s candidacy is neat and nifty: there is an intellectual in the Senate, a reasonable one, steeped in popular cultural forms, images, and symbols. She knows what ‘national defense’ is all about as well, degreed in that area at the National Defense College of the Philippines.

Fact is, she has brilliance, more brilliance than Noli. But can she win against him?

Then again, there is Manuel Villar to contend.

And the JDV with the political machinery that dates back more than two decades ago, with the Marcos regime.

It is less than two years before PGMA takes the bow, and says goodbye to the Palace Guards and the wretched poor who have become more numerous and poorer.

Her two sons are entrenched in politics now, and they sport the title ‘honorable.’

This game of politics is going to be a show, one for our noontime consumption, like the shows in Manila that make commerce out of the misery of our people.

In Honolulu, with our TFC to aid us, we gobble up these spectacles, the presidency and our misery.

The presidency is no different from “Wowowee” and “Eat Bulaga”

In 2010, it is going to be both, even if we have already started having a national premier showing in Manila today.


Feature, FAO, Aug 2008



People Power

EDITORIAL

The Power of the People & NaFFAA

In the rush to make good with our contract to perform our American, and American because Americanized lives, we forget the other side of us, we immigrants of this land that has, for better or for worse, graciously adopted us.

There is that wonderful myth that has kept us on our toes and has made us faithful to our civic duties, something that we can be proud of, really.

Sometimes we pat our back, and give ourselves some stroking, and say, Only in America can this thing happen.

Like going to the polls and casting our ballots so the candidate that has given us so much promise for a better life would have a chance at the presidency after years of decline of our democratic rights and democratized duties.

But there is one thing that is yet to be done by many of us Filipinos in the United States: to insist who we are and to resist the wanton ‘Coca-colanization’ and ‘MacDonaldization’ of our everyday lives.

The lessons of political empowerment is thus of paramount importance.

And this is where we locate—‘site’ is a more appropriate term here—the context of the National Federation of Filipino American Association, also known as NaFFAA.

NaFAA has taught us that we can be a political power to reckon with, that we are, in a way, our very own ‘people power’.

The lessons in people empowerment—of giving power to people who are ready to be responsible with this power, or better yet, to prepare them to manage what power can do to turn our lives into something that is not endlessly challenged by powerlessness or by the unjust distribution of power but by power properly distributed in keeping with the requisites of the social contract to do good and just and fair for all people—are lessons that are learned the hard way, always mindful of the inevitable challenge in the Lord Acton maxim that warns us that ‘power corrupts, absolute power corrupts absolutely.’

Whether in the Philippines, as is the case of the coming presidential elections in less than two years, or in the United States, with the presidential contest in less than three months from today giving the winner the responsibility of running the affairs of the ‘most powerful country’ in the world, people empowerment is not about receiving power but equipping ourselves with the very power given us by the fundamental law of the land where we live, or where we live our everyday lives.

Rational power, the well-thought out because critical power is what empowers us—is what binds all of us not only as civic citizens of a body politic but citizens as well of our cultures, our languages, and our world.

The power thus of the people is in the people, is among them, is in their midst.

Because the lessons from NaFFAA are for empowerment, we take our hats off for their years of serving us by giving us a voice amidst the cacophony of competing political claims.


Editorial, Fil-Am Observer, Aug 2008

Aweng: Introduksion

Introduksion

KUR-ITAN ITI KANITO DAGITI NGATANGATA:

TI AWENG KEN TI LITERATURA ILOKANA ITI BACARRA ITI NAPALABAS A GUDUA’T SIGLO

Aurelio Solver Agcaoili, PhD

Universidad ti Hawai’i iti Manoa &

Nakem Conferences

Ti Aweng ti natinggaw a pammaneknek ti managpartuat a kinasariwawek ti utek ni mannurat nga Ilokano uray sadinno ti ayanna.

No nagtalinaed daytoy a mannurat iti ili/pagilian, agbalin a saksi isuna dagiti nagkaadu nga aginaldaw a pakaburiburan ti ulo, pakaburiburan met laeng a rukod ti kapasidadna a makikinnurratsa kadagiti pasamak iti biag, paspasamak a karit met laeng la ket ta adda a residente ti kinasimbeng iti panunot.

No pimmanaw ni mannurat iti daytoy nga antolohia, romansaenna dayta nga ipapanaw ket birokenna ti ili/pagilian kadagiti lansangan ti nagtalawatawanna.

Ibitanna ti panaglanganna kadagiti ‘tularamid’ nga inaldaw-aldaw, kas kadagiti abrakadabra a maminribu a balbalatong dagiti agtuturay, a no dadduma ket agbanag met daytoy a panagibit a panangay-ay iti kapay-an.

Nga agbanag a metapora—kas iti ayat a napukaw, ti ayat iti panawen ti ariangga, iti panawen dagiti adu a karirikna a mangsudak iti kinatao, iti panawen dagiti kontradiksion ni kina-Ilokano nga expresion ni kina-Filipino.

Wenno kina-Filipino a ti expresionna ket kina-Ilokano.

000

Maysa a pakaidayawan ti panangisurat iti introduksion iti daytoy a libro a bunga dagiti adu nga anus ken sakripisio dagiti mannurat ken kasta met dagiti editor.

Maysa kadagiti nalawag a husgatayo ket daytoy: a ti Aweng, agraman dagiti mannurat ken editorna, ket addaan iti nabiag a sirmata—maysa a sirmata a nakapuntiria iti masakbayan no di man ketdi iti agnanayon.

Saan a kadawyan ti kastoy a sirmata ta kabulig daytoy ti kinamannaniw a kinamanangaskassaba a kinarebelde met laeng.

A kabulig ti rebolusion iti isip ken nakem.

A kabulig ti salamangka dagiti pangngarig.

A kabulig ti padto nga iti laeng puso ti agay-ayat iti ili/pagilian nga agindeg ken agbiag: ti padto maipapan ti panagapon dagiti amin nga exilo a nakem iti umok ti ili/pagilian nga iti agnanayon ket ipatpateg iti laksid ti kaadda dagiti tiempo a daytoy nga ili/pagilian ket umok met ti ranggas, dunggiar, kinadangkok.

Babaen iti daytoy nga antolohia, saan laeng a mataginayon dagiti sinurat dagiti agpampanunot a mannurat iti pagsasao nga Ilokano no di ket pasantaken dagiti sinurat ti pagsasao ken ti literatura a kasinginna.

Ngarud, maikanatad ken rumbeng ti panaglugay kadagitoy a kakadua iti pluma: gapu iti anepda a nainaw ken naipasngay ti kastoy a libro.

Maysa a manangisagut ken nawada—manangisagut ta nawada, ken nawada ta manangisagut—ti dana a winaknitan ken taltaluntonen ti Aweng: maysa kadagitoy dagiti naidumduma a gannuat dagiti mannurat nga addaan iti lokal ken lokalisado a sensibilidad a nakasentro iti panangbigbig iti lugar ti Bacarra iti topograpia dagiti lagip dagiti annakna—dagiti umili a minulina—nagtalinaed man dagitoy nga umili iti saklotna wenno immadayo dagitoy tapno agsublida a kankanayon iti Bacarra nga adda iti agtaginayon a lagip.

No awan dayta nga anep dagiti mannurat ken editor, agbanag a warawara dagiti ammotayo a sinurat dagiti taga-Bacarra—dagiti i-Bacarra.

Ita, iti Aweng, masaksiantayo ti napamaysa ken nakammaysa a sensitivo a meditasion dagiti mannurat.

Artistiko a meditasion a pagadawan iti adal.

Nasentimientuan a meditasion a pagadawan iti baro a kapampanunotan.

Naindaniwan a meditasion a pagtawingan kadagiti sursuro nga iparparipirip dagiti padas nga ulit-uliten nga am-amirisen dagiti mannurat, kadagiti man verso dagiti daniwda wenno kadagiti risisis ken pasamak a sarsarmingan dagiti sarsaritada.

Iti Aweng ket ti ebanghelio iti kina-Ilokano daytoy a ‘naimbag a damag’.

Ti ebanghelio a kas baro a damag, ti nasayaat a damag, ti naimbag a damag—ti kinaasinno a maysa nga obligasion a di laeng moral ken ontolohikal no di ket obligasion a lingguistiko ken kultural.

Makunatayo daytoy gapu iduronnatayo daytoy nga antolohia nga agsubli iti balitang ti lagip: ditoy dagiti maipasngay a tagainep, dagiti nagkaadu a karirikna, dagiti agtaltalawataw a panggep tapno kadagiti law-ang ti ili/pagilain ket sadiay a biroken dagiti adu a pakabuklan.

Sentral daytoy a rikna ti kadarrato a panagsublisubli iti ili/pagilian, heograpikal-pisikal man daytoy nga ili/pagilian wenno sikolohikal laengen para kadagiti exilo, kas koma ti representasion dagiti agkakalaing a mannurat nga agindegen iti ballasiw-taaw a nairaman iti daytoy nga antolohia.

Ti maysa a birtud daytoy nga antolohia ket ti agnanayonto a panagserbina a kas bubon—a kas pagtawingan kadagiti nagkaadu a meditasion ti puli maipapan iti kinaasinnona, maipapan kadagiti addaan-bugas a padasna, ken maipapan iti relasionna iti biag, iti aglawlaw, ken iti sabali.

000

Ti referensia ti ‘aweng’ iti daytoy nga antolohia ket di laeng historikal no di ket kultural.

Ken ikoniko.

Ken simboliko.

Ta ti torre ti Bacarra—ti agir-irig a torre ti Bacarra, kas kunada idi ubing pay datao—ket nagbalinen a representasion ti Bacarra ken dagiti umilina.

Ti ‘aweng’ ti kampanario ket representasion met laeng dagiti uni ken ayug ken timek ken boses nga aggubuay kadagiti taltalon ti ili, kadagiti sabangan ken aplayana, kadagiti turturod ken bambantayna, ken kadagiti karkarayan ken wawaig ken disdissuorna a metapora met laeng ti biag—ken lagip ken darepdep iti dayta a biag.

Ngem kas makitatayo iti daytoy a koleksion, rumkuas ti imahinasion, agragut nga agballasiw kadagiti isu amin nga ili/pagilian a pakaisadsadan ni i-Bacarra ket kantaen ni mannurat dagiti naruay a rikna ti ipapanaw, ti panagsubli, ti ipapanaw a din kabuyog ti panagsubli, ket kadagiti walangwalang dagiti estranghero a lugar iti Australia wenno Hawai’i, kas pagarigan, makitam dagiti agarimutong a lua, mangngegam dagiti bin-i ti garakdak, malasinmo dagiti malmalanga a kasingin ti kinaexilo ti padas.

Nabiag dagiti pangngarig ken expresion nga adda iti Aweng.

Asinno man nga agad-adal iti estetika, iti literatura Ilokana, ken iti lengguahe nga Ilokano ket masorpresa kadagiti naengkantuan a panagiyebkas dagiti mannurat kadagiti an-anek-ekenda.

Klaro daytoy iti Aweng: adda kelllaat ken buteng iti mahika ti sao a parnuayen ti panagiyablat kadagiti balikas a kaaduanna kadagitoy ket naibinggas iti kinapudno kadagiti nabaknang a padas dagiti mannurat—wenno kadagiti bimmullalayaw a padas-biag nga inda iladladawan.

No koma ta dagiti adu a mannurat iti maysa a lugar ket masurotanda ti dana a winaknitan ken taltaluntonen ita ti Aweng, dinton mariribukan ti ulo iti posible a pannakaungaw ti literatura ken pagsasao nga Ilokano.

Iti kasta, masierto ti pannakataginayon ti kina-Ilokano iti man Filipinas wenno iti ballasiw-taaw.

Honolulu, Hawai’i

Julio 2008

Ang Tao Ay Wika

AT ANG TAO AY WIKA, AT ANG WIKA AY TAO

Et verbum caro factum est. At ang wika ay nagsakatawang tao.

Ket ti tao nagbalin a sao. – Santa Biblia

0. Henesis ng Pagninilay-nilay

Kailangan ng pagtatakdang: na ang tao ay wika at ang wika ay tao.

Ang asersyon sa kahalagahan ng wika ay hindi lamang pagkilala sa realidad kundi pag-amin sa ontikong relasyon ng tao sa kanyang wika, isang relasyong magkatanikala, di kailan man magkahiwalay, di makapaghihiwalay: walang taong walang wika, at walang wikang walang tao. Walang conditio sine qua non ng ganitong pagtatakda, walang nasa gitna, walang paguurong-sulong sa utak. Kung gayon, ceteris paribus, wika ang tao, at tao ang wika.

Sa duluhan ng mga pagbabaka-baka, sa duluhan ng mga pag-aatubili, sa bawat kanto at panulukan ng mga pagbabaka-bakasali sa relasyon ng tao sa kanyang wika, at ng wika sa tao, isang bagay ang malinaw: na ang tao, sa kanyang pagiging historikal na nilalang, sa kanyang pagiging bahagi ng isang takdang panahon at pook, ay, tulad ng Verbum—na siya ring ‘Logos’, na siya ring ‘Salita’, na siya ring ‘Sao’-- ‘nagsakawatang tao’.

At ang wikang nagsakatawang tao ay pumagitna sa kasaysayang pantao.

At sa pagpapamagitan ng wika sa kasaysayang pantao ay nagsilbi ito—at patuloy na nagsisilbi—bilang saksi sa pagbubukadkad ng mga partikular na kasaysayan sa kani-kanilang kahulugan at katotohanan.

Dahil dito, mahalaga ang wika—mahalaga lahat ng mga wika—at ang kahalagahang iyan ng mga wika ay nakaugat sa pangyayari na ang mga wika ay bahagi ng buod at ubod ng identidad.

Kung gayon, mahalaga ang mga wika sapagkat kung wala ang mga wika—kung walang ‘magsasakatawang tao’ sa ating pagbatid sa mundo—hindi posible ang kabatiran sa ano mang anyo nito: kabatiran sa sarili, kabatiran sa iba, kabatiran sa mundo, at higit sa lahat, kabatiran sa kabatiran.

Mahalaga ring linawin na ang kabatiran sa kabatiran—at ang reflexibong kapangyarihang taglay ng wikang pantao—ay ‘palagian-nang’ pinapamagitanan ng wika. Wala nang iba pang pinakamainama na tagapamagitan sa kabila ng kanyang taglay na likas na kalabuan. Bahagi ng kanyang ironiya ay ang kakayahan din nitong gawin malinaw ang napagtanto nitong malabo.

Mahalaga ang wika, kung gayon, sapagkat, ito ang balay ng kaluluwa ng tao, ang balay ng pamayanan pangkultura. Ipagkakait ang balay ng kaluluwa sa tao, ang tao ay magpakalabuy-laboy, magiging bagamundo. Ipagkakait ang balay ng pamayanan, ang buong pamayanan ay madidiskaril, mawawala, magwawala, mangangawala.

Pero madaling sabihin ang mga ito; kayhirap hanapan ng puwang sa disrientadong buhay ng tao.

Mas madaling mawala, magwala, mangawala.

1. Mga Masalimuot sa Usapin sa Paglusaw sa Kahalagahan ng Wika

Hindi ganito kalinaw ang relasyong ng wika sa tao, at ng tao sa wika. Sa kasamaang palad, mangilan-ngilan lamang ng mga wika ang may pribilehiyo sa pagpapahalaga, pagpapaunlad, at pagpapayabong. Mangilan-ngilan ay may prestihiyo a sanhi ng posisyon sa intelektual, akademik, a kultural na buhay ng higit na malaking komunidad. Ilan sa mga ito ang internasyunal na wika ng komersyo at diplomasya. Ilan din dito, sa kasalukuyan, ang tila fetisyistikong pagbibigay ng pagpapahalaga sa mga wikang pambansa sa ngalan ng sentristang idea ng ‘nasyon’ at ‘nasyonalismo’, at sa ngalan ng politikal na agenda sa ‘pambansang kaisahan’, ‘pambansang pag-unlad’, pambansang simbolo’, ‘pambansang diwa’, at ‘pambansang pagkakakilanlan’.

Nangangailangan, kung gayon, ng ibayong pagsusuri sa mga pangyayari na nagdudulot ng paglusaw sa ganitong di matatawaran at mahigpit na ugnayan ng tao at ng kanyang wika.

May mga pangyayari mismo sa kasaysayan pantao na nagsilbing motor ng paglabo sa ating kabatiran sa mga wika—at paglusaw sa katotohanang di maaring talikdan ng tao ang kanyang wika.

Ang ilan sa mga salik ng paglusaw na ito ay: (a) ang pagpapakalat ng kaisipan siyentismo at rasionalismo; (b) ang pagbubuo ng nasyon-estado, at lahat ng mga kaakibat na kaasipan at praktika kaugnay nito; (c) ang pagwawasiwas ng kapangyarihan ng kapitalismo, nasa estado man ang kapital o nasa kamay ng mga mangangalakal; at (d) ang walang riyendang pagsupil ng globalisasyon sa mga karapatang pangkultura, kung kaya ay karapatang pangkamalayan, ng mga indihenoso at etnokultural na mga grupo sa iba’t ibang panig ng mundo. Ang resulta ng mga salik na ito ay ang pagbabandila nga iilang lengguahe, ang pagdadakila sa mga makapangyarihang wika sapagkat instrumento ng mga ito ng imperio kakabit nila, at ang pagbibigay ng armada at puersang pandagat sa mga pambansang wika na, sa kasaysayan, ay naging sanhi rin sa pagsupil sa mga karapatang pantao—mga karapatang pangwika at pangkultura—na pinuprotektahan ng saligang batas ng maraming nasyon-estado at ng mga internasyunal na tratado at tipan.

2. Siyentismo at Rasyunalismo Bilang Panlusaw sa Salik

Ang pamana ng medyibal na kaisipan na nagsimula sa masalimuot na usapin kung ano ang ‘siensiya’ at kung ano ang ‘siyentifiko’ ay dulot ng mapanagumapay na aktitud pangkaisipan at pangkamalayan sa ‘rason’ na nagbunsod sa isang pilosopikal na posisyon na maari nating tawagin na ‘rasyunalismo’. Ang aktitud na ito ay reaksyon sa pangingibabaw ng ‘fide’—ng pananampalataya—bilang balangkas ng pang-unawa sa tao, sa kanyang lipunan, sa kanyang mundo at higit sa lahat, sa kanyang relasyon sa kanyang Manlilikha.

Malaking bahagi ng ganitong intelektuwal—at sa huli ay politikal, na posisyon (a) sa pananagumpay ng Kristiyanismo mula sa persekusion at opresion pinagdaanan nito sa naunang yugto ng kasaysayan sa kanluran, (b) sa pagkakaroon ng absolutistang kapangyarihang taglay ng simbahang Katoliko, ng Santo Papa, at nga mga ‘hari’ at ‘prinsipe’ ng naturang simbahan—kapangyarihang nagtatakda kung ano ang tama at mali, kung ano ang naaayon sa ‘turo’ ng pananampalataya, at (c) sa kung ano ang matatanggap na ‘rasyunal’ na kabatiran, isang kabatirang binalangkas mula sa liwanag ng pananampalataya, at ng ‘grasyang banal’ na kakabit nito.

Sa kasaysayan ng mga idea sa kanluran, punum-puno ang ganitong episodo: nga mga dramang sosyal na ang mga aktor ay ang mga nagtataguyod ng absolutistang kapangyarihan at mga segunda klaseng aktor na ang tanging kapangyarihan ay ang kapangyarihan ng bagong kabatiran na nabubuksan sa pamamagitan ng kanilang ibang pagbalangkas kung ano ang ‘siensiya’ at kung ano ang ‘rasyunal’ na instrumento nito. Ang episodo ng pagsupil sa rebolusyong pangsiensiya—at kung gayong, pangkosmolohia din sapagkat binalewala ang naunang balangkas ng kaalamang pangmundo—na sinimulan ni Copernicus at itinuloy ni Galileo—ay isang malinaw na halimbawa ng ganito: kapag hindi angkop ang ‘bagong’ kabatiran sa hulmahan ng unibersal, dogmatiko, at dogmatisadong kaalaman, hindi ito siyentifiko dahil hindi rasyunal, at hindi rasyunal dahil hindi siyentifiko.

Ang isomorfismong pag-iisip na ganito—na tautolohikal din—ang nanaig sa mahabang panahon hanggang sa manaig ang ibang uri ng siyentismo at rasyunalismo sa labas ng hulmahang fideismo, ng hulmahan ng pananampalataya. Masasabi na sa haba ng panahon ng ganitong mapagbansot at nambabansot na pagbabalangkas sa kaalamang pantao—umiral ang kakaibang paglaganap din ng wika ng imperio, na siya ring wika ng Simbahang Katoliko, ang wikang Latin. Mapapansin na kakambal ng mga kaalamang pangkanluran at kapangyarihang taglay ng siyentismo at rasyunalismo at fideismo ng Simbahang Katoliko ang wikang nakapangyayari sapagkat makapangyarihan: ang Latin.

Sa ganitong pagtataya, makikita na ang partikular na wika ay hindi isang neutral na instrumento ng pagbukadkad ng kasaysayan. Bagkus, ito ay isang instrumentong binabaluktot at hinuhulma at pinapasunod ayon sa layon ng may poder—ayon sa mithiin ng may mga balaking mangdomina at managumapay laban sa iba.

Walang wikang walang muwang kung gayon—at sa lahat ng panahon, ay taglay nito ang komplexidad at kumplikasyon ng kairalan, ng pag-iral, ng pagsasaysay, at ng kasaysayan.

May dugo at isinakripisyong buhay sa maraming wika lalo ng nga wika ng makapangyarihan. Sa pagbabasbas ng Simbahang Katoliko sa imperyalistang Espanya at Portugal sa kanilang layong manakop ay ang pagbabasbas gamit ang wika ng kasagraduhan at kabanalan—na nagwaging wika ng imperio —at ang dokumento ng opresyong naganap sa kasaysayan ng pagsakop sa mga di-sibilisado at di-binayagang lupain ay nasusulat sa wika ng imperyalista at kolonialistang panginoon.

Wika ang nagwarak sa maraming kaisipan—at wika rin ang nagbigay puwang sa pagkakatuto na ang pangyayaring ganito ay hindi naaayon sa kahingian ng katarungan sa ano mang anggulo, sa alin mang paraan ng pagsipat. Ang tanong ay ito: sino ang gumagamit sa wika at sa anong layon ito ginagamit? Para kanino ba ang mapagpalayang basbas at angkin ng wika ng tao?

Mahabang kalbaryo ang pinagdaanan ng mga kolonisado at nasakop na mga komunidad—na karamihan ay lehitimong mga ‘bansa/banwa/pagilian’ sa pagpapakahulugan nitong pangkultura.

Marami sa proseso mismo ng pagsakop ang opisial na pagkakait sa mga nasakop ng kanilang wika at kultura—ang pinakatiyak na paraan upang makakaseguro ang manakop sa kanyang pagsakop, hindi lamang sa literal na lupain ng mga sinakop kundi ang mas delikado—at mas masaklap pa rito: ang pagsakop sa kaisipan at kamalayan ng mga sinakop sa pamamagitan ng pagsira sa pagpapahalaga sa kanilang wika bilang puntodebista nila sa kanilang sarili at sa mundo, hanggang sa bandang huli ay di na kayang pag-ibahin ang sinakop ang kanyang aping kalagayan at ang mapang-aping paraan ng kanyang mananakop, at sa wika ng pagsakop, ay naroroon na lamang ang makapangyarihan politika ng lengguahe ng mapagpanggap na pagmamahal na lengguahe ng mananakop. Testigo ang napakaraming kasaysayan ng pagsakop ng ganito—hanggang sa ang wikang katutubo ng mga sinakop ay maibabaon sa limot, kukutyain, mawawalan ng pagpapahalaga, mamaliitin, at lahat ng mga ito ay nangyayari sapagkat ang wika ng sinakop ay hindi na nagsisilbing tagapamagitan sa mundo—sa pagsipat sa kung ano ang totoo at mahalaga kundi sors ng kahihiyan.

Mananaig at magtatagumpay ang imperio.

Mananaig at magtatagumpay ang kolonisador.

At ang maliliit na butil ng imperio ay maipupunla sa sinapupunan ng mga nagbibinhing kaisipan.

At ang kolonisador ay magsasakatawang-katutubo at natibo.

At sa bandang huli: walang kuwenta ang sariling wika.

3. Ang Maliit na Imperio at Neokolonial na Panginoon sa Nasyon-Estado

Sabihin natin na isang pag-unlad mismo ang pagbubuo ng nasyon-estado, na isang pag-unlad din sa kasaysayan ng kanlurang kaisipan.

Sa simula ay walang nasyon; sa simula ay walang estado.

Sa simula ay mga pamayanang nagsasarili, nagsasalita ng kanilang sariling wika, at nangabubuhay ayon sa rekisito at exihensia ng pag-iral sa pang-araw-araw.

Sa simula ay ang sistemang pangkaalamang taglay ng mga wika ng mga pamayanang pre-nasyon at pre-estado—sistemang pangkabatiran na sintesis ng matalas na pag-iisip at masinop na pagtatagpi-tagpi ng mga magkakaugnay na mga bagay-bagay na nagpapapayaman sa pagkakaintindi sa buhay pansarili at buhay komunal.

Kung kaya: wala pa ang nasyon-estado sa hinagap—wala pa ito sa hiraya—ay naroroon na ang mga indihenosong pamayanan na kabilang sa mga ito ang may maunlad na istrukturang panlipunan.

Ang paglikha at imbensyon ng nasyon-estado simula sa karanasang Europeo ay isang artifisyal na karanasan na bunga ng politikal na rekisito ng pagbabago ng mga politikal, ekonomik, at kultural na relasyon sa lugar na iyon ng mundo.

Subalit sa kabila ng pagtatatag ng estado—at ang tagumpay na nakamit sa gawaing ito—nariyan ang signos ng opresyon, ang mantsa ng dugo, at ang naratibo ng karahasan. Isang halimbawa rito ay ang daan-taong pagpapanatili sa ‘pambansang’ simbolo ng Francia—ang Franses. Sa tala ng kasaysayan ng Francia na hindi alam ng nakararaming tao ay ang mapait at mapaklang pangyayari na sa pagtatatag ng pambansang wikang Franses ay isang Corsican, at kung gayon ay di Frances, ang may pakana, upang mapagtakpan ang kanyang hindi pagiging Frances at maitampok ang kanyang pagiging emperador. Sa ngalan ng nasyon-estado na Francia, ipapalaganap niya ang baluktuting nosyon ng Frances bilang ‘pambansang wika’ at sa kabilang dako ay mailagay sa alanganin, sa bingit-ng-kamatayan, at sa gilid-gilid kung hindi man pagkutya, ang lampas pitumpo pang lengguahe ng Francia.

Sa karanasan ng pagtatatag ng nasyon-estado ng Espanya mula sa kanyang karanasan bilang imperyo, na noong ika-16 na dantaon ay walang kapantay maliban sa Portugal, ipinilit ang isang uri ng wika, ang Espanyol, na maging isang ‘pambansang’ wika. Sa pagsasakatuparan ng ganitong adhikain, ang iba pang malalaking wika—mga lingua franca sa iba pang bahagi ng Espanya tulad ng Catalan, Andalusia, at Basque—ay nailagay sa peligro. Walang pribilehiyo at entituladong ibinibigay sa iba pang wika maliban sa Espanyol—at tulad sa Filipinas, mayroong palihim na pagbabalewala sa iba pang mga wika maliban kung ito ay Ingles o Tagalog. Ang layon sa pagtatatag ng ‘pambansang wika’ ay dalisay—malinis sa malinis, sapagkat kailangan ding maitatag ang ‘nasyon’, kailangan ding mabuo ang ‘nasyonalismo’, at kailangan din ang komunikasyon.

Subalit maling-mali ang kaparaanan sapagkat upang maipatupad ang mga naturang layon ay himihingi naman ito ng kamatayan—o kung hindi man, ay pag-uurong imbes na pagsusulong.

At ang pag-uurong na ito ay may kakambal na kataksilan: ang paglimot sa sariling wika, ang pagsipat dito bilang di mahalagang salik ng pagkatao at pagkasino, at ang kawalan ng importansiya nito sa buhay ng mamamayan.

Sa frente, kung gayon, ng pagsasagawa ng kabansaan, ang kahingiang ‘pambansang’ wika sa katotohanang multilingual ang nasyon-estado ay nangangailangan ng asintadong pagtitimbang-timbang sa epekto nito sa mamamayan.

Ang pagbibigay ng citizenship sa isang wika ay di gawaing makatarungan kung ang duluhan nito ay ang pag-eetsapwera sa iba pang mga wika ng multilingual na nasyon-estado. Ang di kritikal at di mapagkalingang pagpapasya tungkol sa palagiang pangunguna ng nasyon-estado sa lahat ng mga karapatang pantao kasama ang batayang karapatan sa sariling wika at sariling kultura ay nangangailangan ng ibayong pagsusuri, at ng kritikal na pagtataya sang-ayon sa rekisito ng demokrasya at hustisya.

Totoo ngang importante ang imahinasyon sa nasyon-estado—sa imahinasyon ay ang unang ontolohikal na realidad ng isang dakilang pangarap sa kabansaan. Subalit hindi kinakailangang iisa lamang ang wika ng nasyon-estado sa hirayang polikal; ang imahinasyon ng nasyon-estado na nauuwi lamang sa iisang wika ay di natutugunan ang hamon ng multilingualismo at multikulturalismo. Kung gayon, obligasyon pangdemokrasya at panghustisya—at kung gayon ay obligasyong moral—ng nasyon-estado ang pagkilala sa iba pang wika ng kanyang nasasakupan kung ibig nitong maging tapat sa tipan sa kabansaan. Hindi maaari na ang pagpipipribilehiyo ay sa iisa or iilang wika lamang kahit nagpasya na ang isang nasyon-estado na magiging isa siyang nasyon-estado at nangangailangan ito ng wikang pambansa. Ang tipan sa demokrasya, ang tipan sa hustisya, at ang tipan sa pagkilala sa karapatang pantao ay mga parametrong di maitatatwa ng kontratang panlipunan, tulad ng pagbibigay sa mga mamamayan ng karapatang pag-aaklas—ng pagbabalikwas—kung ang kanilang karapatan at kung ang kahingian ng hustisya at demokrasya ay hindi isinaalang-alang. Ang kalkulus ng politikal na interest ng nasyon-estado para sa iisang wika lamang upang maisakatuparan ang ‘pambansang’ komunikasyon at ‘pambansang’ diskurso ay isang ilusyon lamang kung hindi ito nakabatay sa mga batayang karapatan ng mga virtual na signatori sa panlipunang kontrata—ang pinakahuling taumbayan na may sariling wikang kaiba sa wika ng sentro.

Sa paglaganap ng politikal na konsepto ng nasyon-estado mula sa kanyang mga ugat noong ika-16 na dantaon hanggang sa magiging piho ito noong ika-18 dantaon sa pagtatag ng nasyon-estado ng Inglatera, ng Alemanya, ng Espanya, at ng Francia—pawang mga halimbawa ng malagahum na pagsasapraktika ng ‘pambansang’ wika—nangibabaw ang estado at nawala ang nasyon, o sa ibang salita, nangawala ang mga nasyon sa mga bagong tatag na nasyon-estado. Nanaig ang estado at tuluyang pinipi ang mga tinig ng ibang mamamayang ‘ginawang iba’ sanhi ng bagong politikal na realidad. Isa lamang ang maaaring piliin ng mga mamamayang ganito: sumunod alinsunod sa kahingian ng linguistikong inhustisiya o dili kaya ay tuluyan nang mabura sa politikal na mapa ng bagitong nasyon-estado. Sa madaling salita, ang Corsican na tulad ni Napoleon Bonaparte ay kinakailangan mag-akto bilang mamamayan ng Francia, at kahingian ng kanyang pagsasadula ng kanyang pagiging mamamayan ang kanyang pagsasalita ng Frances at hindi Corsican, na isang dialekto ng Italiano.

Sa pagsasadula ng pagiging mamamayan ng maraming citizen sa nasyon-estado, paulit-ulit ang pagpapanggap tulad ng matagumpay na pagpapanggap ni Napoleon. Hanggang sa ngayon, ang mga maliliit na Napoleon ay nasa siwang ng ating mga politikal na buhay, sa Filipinas man o sa ibang bayan.

4. Ang Pagwasiwas ng Kapangyarihan ng Kapital at ang Dominasion ng Ibang Wika sa Ibang Wika

Tulad ng kapangyarihang kakabit ng pananakop sa mga pisikal na lupain at mga di-kitang lupain ng kaisipan at mga mundong taglay ng kamalayan ng mga mamamayang sinakop, at pagsulong ng modo ng produksyon sa ekonomiya mula sa pyudal na paraan patungo sa kapitalismo na sinindihan ng industrialisasyon ng mga maunlad na mga bansa simula noong ika-19 na dantaon, ang kapangyarihan ng puhunan na nasa kamay ng iilang kapitalistang elit ay kakambal ng mga wikang kanila.

Madaling makita ito—at sa kontemporaryong panahon, ang pinakaultimong halimbawa nito ay ang patuloy na pamamayagpag ng mga wika ng mga kasangkot sa G-7 o ng Grupong 7: Aleman sa Alemanya, Ingles sa Britanya, Niponggo sa Hapon, Ingles sa Estados Unidos, Ingles at Frances sa Canada, Frances sa Francia, at Italiano sa Italia. Dito, hindi dami ng nagsasalita ang sukatan ng kapangyarihang taglay ng mga wika sa G-7 kundi ang kapangyarihan ng kanilang industrialisadong ekonomiya. Sa pito, litaw ang pangingibabaw ng Ingles sa kapangyarihan nito sa tatlong bansa—at ito ang nagsisilbing parametro kung bakit sa ngayon, ang buong mundo ay tila nagkukumahog na matuto sa Ingles. Ang mantra ng edukasyon sa lengguahe, magpahangga ngayon, ay ang pagiging bihasa sa alin man sa mga wika sa G-7 lalo na sa Ingles. Sa mga bansang kolonisado ang sistema ng edukasyon at kamalayan, nagsisilbi pang sukatan ng kakayahan ng pagiging bihasa sa Ingles.

Una na rito ang Filipinas, na magpahangga ngayon ay lito pa sa kanyang angking bendisyon—ang kanyang kayamanan sa dibersidad ng kanyang mga wika.

Lito ang Filipinas kung papaano niya gagamitin ang yamang ito—kung papaano niya gagawing puhunan ang bendisyong kanyang-kanya. Imbes na tingnan ito bilang basbas ng buhay, tinitingnan ng Filipinas ang dibersidad ng kanyang mga wika bilang liability.

Pareho ang landas na tinatahak ng puhunan at wika: kung sino ang may puhuhan, siya ang may kapangyarihang magtakda kung ano ang wikang iiral.

Sapagkat ang puhunan sa Filipinas ay nasa kamay ng kapitalistang elit, o ng uring transnasyunal na namumuhunan na madalas ay nagsasalita ng Ingles, lohikal lamang, sa lahat ng mga illohikalidad ng di makatarungang lipunan, na ang itatakda—at iwawasiwas na wika ng nakapangyayari at wika ng ekonomiya—ay Ingles.

Ang pagsulpot ng mga call center—ang lahat ng uri ng offshore services mula sa mga bansang nagsasalita ng Ingles—ang pinakakongretong prueba ng ganitong pagpapalagay. Ang pagsasanay sa mga narses at therapist hindi lamang sa kakayahang medikal at paramedikal kundi sa wikang Ingles ay dagdag na patotoo ng pagkakambal ng puhunan at wika. Hangga’t ang Filipinas ay walang kakayahan mamuhunan, hindi kailan man mangyayari ang pagpapalagap ng mga wika sa bansang ito maliban kung mayroon pagbabago sa mga aktitud ng mga kasangkot sa kultural na buhay ng bansa. Sabihin mang mahalaga lahat ng mga wika—at walang wika ang walang puwang sa ating mga pamayanan—kung sa araw-araw na pagsasapraktika ay binabaha tayo ng mga simbolo taliwas sa kung ano ang nararapat, matitinag ang isip hanggang sa darating ang panghihina at susuko sa kapangyarihan ng makapangyarihang wika. Ang ganitong realistikong pagsipat sa wika at ang ugnayan nito sa puhunan ay nang-uuntog sa atin—at nagpapaalaala sa mapaklang nagaganap sa realidad. Subalit kailangan bansagan ang ganitong signos, pangalanan kahit mapait at masaklap, at mula dito ay maghanap ng kaukulang tugon sa mga tanong.

O remedyo sa inhustisya sa wika.

5. Ang Walang Pakundangan Paninira ng Globalisasyon sa Partikularidad ng Pagkatao

Ang wika natin, ang wika ng bayan, ang wikang Filipino, ang wika ng mundo—lahat ng mga ito ay mahalaga.

Walang eetsapwerahin, walang inietsapwera.

Subalit sa kapangyarihang taglay ng globalisyon at ang mapangwarak nitong bunga sa mga pamayanan sa iba’t ibang panig ng mundo, makikita natin ang kabalintunaan, hindi pangungusap tungkol sa kahalagahan ng mga wika kundi ang mapanirang dulo ng globalisadong utak.

Kung ang globalisasyon bilang proseso ay extension ng irasyunal na lohika ng mga nasyon-estadong industrialisado at makapangyarihan, kinakailangan nating aminin na sa labanang pangkultura, ngayon pa lamang, ay kailangan na nating magbalikwas at umalagwa. Ang kairalan ng mga maliliit na wika ay nakasalalay na lamang sa sentimyento ng mga ispiker—o ng mga linguist na mawawalan ng erya ng pagpapakadalubhasaan. Sa globalisadong modo ng produksyong ekonomik, kapag kumurap ang makapangyarihang bansa, kukurap din ang mga maliliit; kapag humatsing ang Estados Unidos,hahatsing ang lahat; at kapag magkakamot ng Hapon, magkakamot ang lahat kahit wala nama kakamutin. Ang reflex na reaksyon na ganito ay sanhi ng kaisahan ng isip sa kagandahang loob ng globalisasyon, at sino mang kokontra ay walang puwang sa globalisadong kalakaran ng buhay.

Ang problema sa globalisayon ay kung papaano nito bibigyan ng espasyo ang walang kapangyarihan wika—at walang kapangyarihan sapagkat wala itong puwang sa ekonomikong balangkas ng kanyang pamayanan.

Ang problema sa globalisasyon ay kung papaano nito bibigyang puwang ang dibersidad na tunay na realidad sa buong mundo—at sa Filipinas din.

Ang problema sa globalisasyon ay kung papaano nito iakma ang kahingian ng global na wika sa wika ng mga nasyon-estado, at sa mga wika sa loob ng mga nasyon-estado, tulad ng problemang taglay ng wikang pambansa ng isang nasyon-estado.

Ang problema sa globalisasyon ay kung papaano pagtatagpuin ang katotohanan na lahat ng mga wika ay mahalaga sa kabila ng pagiging mahalaga rin ng wika ng mundo at ng wika ng bansa.

Ang problema sa globalisasyon ay kung papaano igagalang ang mga wikang pampamayanan samantalang tinuturuan din ang mga mamamayan sa mga pamayanang kultural ng birtud ng kanilang pagsapi sa higit na malaking pamayanan.

Tulad ng mga naunang tensyon sa kasaysayan ng mga wika ng tao, nananatiling malaking tanong ang kahalagahan ng wika at ang pagsasapraktika sa pagbibigay pagpapahalaga sa mga wikang ito.

Hindi sapat ang retorikang ampaw—ang kailangan ay ang retorikang may kakayahang magsagawa ng pagpapatotoo sa pagpapahalaga, hindi lamang sa mga takdang panahon ng buwan ng mga wika kundi higit sa lahat sa pang-araw-araw na buhay ng mga pamayanang tagapag-ingat ng mga wika.

Ang pagdakila sa global na wika at ang pagsasapedestal sa wikang pambansa ay kinakailangan suriin—at ang pagsusuri ay kinakailangan magmumula sa isang realisasyon na ang wika ay tao, at ang tao ay wika—at kahit kailan ay di maaaring paghiwalayin ang mga ito.

Tulad ng hindi maaring paghihiwalay ng taong Aleman sa kanyang wikang Aleman.

Tulad ng hindi maaring paghihiwalay ng taong Amerikano sa kanyang Ingles.

Tulad ng hindi maaring paghihiwalay ng taong Filipino sa kanyang wikang pambansa—at higit lalo sa wika ng kanyang pamayanang kultural.

Ang kairalan ng tao ay historikal—at linguistik. Lahat ng kairalan pantao ay pinapapamagitanan ng wika. Sa wika ang henesis ng kairalan at pagkasino, sa wika din ang apokalipsis.

Napagtatanto ang kairalang iyan sa pamamagitan ng mga kategorya ng kanyang historikal na karanasan, mga kategorya ng kanyang panahon, ng kanyang pook, ng kanyang pagkasino.

Ang hamon sa globalisasyon—at sa globalisadong pag-iisip—ay kung papaano nito luluwagan ang makitid nitongturnilyo ng pang-unawa na lampas sa kanyang mga makipot na pader.

6. Pangwakas: Kung Bakit Di Maitatatwa ang Kahalagahan ng Mga Wika

Ang mga pilosopo ng wika—at lahat ng nagmumuni-muni tungkol sa wika mula panahon ng antigo magpahangga ngayon--ay sama-sama sa pagtanggap ng batayang dalumat sa wika bilang balay ng pagkatao, bilang tahanan ng espiritu. Sa pananahan ng kaluluwa ng tao at ng mga komunidad sa wika, naroon na nananahan din ang katiwasayan ng isip, ang kapayapaan ng puso. Dito sa tahanang ito ay ang mga familyar at mga muhon na makakatulong sa pagmamapa sa karanasang mahalaga—at mahalaga sapagkat sinasalamin ang pagkasino, ang mga naisi, ang mga pangarapin sa mabuting buhay, sa kaaya-ayang buhay hindi lamang para sa sarili kundi sa lahat na nananahan sa wika na nagbibigay ng durungawan upang masipat ang realidad sa paraang punumpuno ng pagsusuri at pangako, pag-analisa at pag-asa, at pag-ako at pagbalikwas upang muli at muli ay mangarap ng mabuti at matiwasay na buhay.

Lahat ng mga ito ay nagagawa natin dahil sa wika: pinapamagitan nito ang distansiya ng ating mga layon at ang ating danas.

Mahalaga ang lahat ng ating mga wika: binubuksan ng mga ito ang saradong pagsipat sa mundo at karanasan sa isang siklo ng walang katapusang pagsasara at pagbubukas.

-30-

Mga Referens

Anderson, B. (1991) Imagined Communities: Reflections on the Origins and

Spread of Nationalism. Verso.

Danesi, M. and P. Perron (1999) Analyzing Cultures. Indiana U Press.

Gellner, E. (2006) Nations and Nationalism. Blackwell.

Mongia, P., ed. (1996) Contemporary Postcolonial Theory. Arnold.

Petracca, M. and M. Sorapure (1998) Common Culture. Prentice-Hall.

Pertierra, R. and E. F. Ugarte, eds. (1994) Cultures and Texts: Representations

of Philippine Society. U of the Philippines Press.

Ranciere, J. (2003). Ed. and intro by A. Parker. The Philosopher and His Poor.

Duke UP.

Said, E. (1993) Culture and Imperialism. Alfed A. Knopt.

Salazar, Z. (1996) “Ukol sa wika at kulturang Pilipino,” sa P. Constantino at M.

Atienza, eds. Wika at Lipunan. U of the Philippines Press.

Shor, I. and P. Freire (1987) A Pedagogy for Liberation. Bergin and Garvey.

Silverman, H., ed. (1990) Postmodernism Philosophy and the Arts. Routledge.

Smith, L. T. (2006) Decolonizing Methodologies: Research and Indigenous

Peoples, U of Otago Press.

Tinio, R. (1990) A Matter of Language: Where English Fails. U of the

Philippines Press.

Willis, P. (1990) Common Culture. Westview Press.

Politics and Popular Culture

Political Feature

Dateline Manila

Of ‘Presidentiables’ and Other Power Trips

By Aurelio S. Agcaoili, PhD

The last two months that I was away from Honolulu to witness first hand the unfolding of conflicting stories and equally convoluted newest ‘histories’ in the Philippines were a semester’s worth of Philippine Politics 101.

First in the social drama of political unraveling is the lack of statesmanship of many of the country’s pretenders to political astuteness.

The mud throwing continues until today, and there is no sign of a let-up.

Political callousness and insensitivity is the rule of the game, and the less the political leaders do not mind what the public says, the better for their political ambitions to keep on ruling over us come hell or high water.

With the latest fiasco on the loss of lives and limbs and livelihood for the many who are directly and indirectly affected by the latest peril at sea—the ‘sinking’ of MV Princess of the Stars becoming some kind of a B-rated soap opera, we can only despair, even if despair bleeds our minds dry and our hearts into some form of incapacity to feel, some kind of ‘unfeeling’ that renders us zombies and robots in this game of politics we call bad and irresponsible statecraft.

The presidential wannabes are coming in droves, and their number is growing each day.

The signs for such ‘nuclear’ ambitions—the intentions are good, the results so pathetically evil--are there for us to see.

The game of political peek-a-boo has begun, with those able to sow good deeds garnering some good sound bytes on primetime television or radio. Or newspaper headlines.

In political marketing and advertising, it is the name recall, Jose.

The name recall gives every presumptive president of the Philippines the edge over the rest of the lot, with cinematic presence even becoming some kind of a legitimate route to become an ‘honorable’ person.

Vilma Santos is being bandied about as the running mate of Noli de Castro, this one guy who declared his greetings to the land with that newscast voice in a Tagalog of his Mindoro days.

Santos’ presumptive candidacy for the second most powerful political leader of the land completes a dream team backed up by years of popular culture provided by cinema and its temptations to forget the real problems of the country by allowing us—even seducing us—to escape the dirt and grime via an exit door to a celluloid world of fantasy galore.

Given that Santos is one of the country’s better actresses, and eventually, better local government politicians, first as city mayor of Lipa, and then as governor of Cavite, the de Castro-Santos team is one for the books, with awareness and approval ratings easily giving them an edge over other candidates.

De Castro’s years of broadcasting work has given him sufficient recognition by any Filipino who has access to television, and this access cuts across the social classes, with the C-D crowd always giving approval to underdogs or those perceived to be one, and thus, to him who they perceived as a boy who comes from the province—‘promdi’—and thus, is one of them.

There is a marked illogicality in the choice of the masses if by the logic of political choice is meant the choice of a candidate who has extensive knowledge of governance and public affairs over those lesser mortals whose claim to leadership is but part of the all-out campaign to subtly fool us into making us believe that political leadership is their privilege and that we have no option except to make do with that privilege that they dangle before us.

In today’s politics, however, the ratings are somehow writ in stone as they serve as a covenant between the gullible public and the calculating quintessential politico.

Comes now Manuel Villar, one of our better senators.

Include the other possible perennially resurrecting leaders who impose themselves upon us, for better or for worse—and more for worse, if we believe in the cynicism of the men and women on the street who say that to live in this land is the same as to die.

The long lines of people queuing for that National Food Authority rice sold at a lesser cost than the market price is an indicator of the reason for that cynicism.

And this is good politics of staple food as well, with the hungry masses forever indebted to the political class led by the sitting president.

But there is despair here, if you wish, however understated this is.

Life, indeed, is a difficult text, and in the Philippines where leaders are there for a spectacle for the masses to get drunk and lose themselves in the frenzy of social injustice they sometimes cannot recognize as such—for a political abracadabra—life is a most difficult text.

Villar once sided with the people—or with those who thronged to EDSA for the second time around to revolt against the abuse of power of the Estrada regime.

And now, with the tragedies of overseas Filipino workers abused by employers in the Middle East and unable to go home for lack of airfare, and with Villar coming in to their rescue, this is good media mileage.

I believe it is done with a good heart as well, in a brew of mixed motives.

TV ads say he spends his own money to bring them home, an act Jinggoy Estrada the senator did as well, at least once, when he went to the Middle East to promote his movie and found the abused OFWs wanting to go home.

Villar played a key role in the wasted EDSA People Power II, that people power revolution that gave Gloria Macapagal Arroyo a crack at the presidency when the B-rated actor Joseph Estrada was indicted by the people for abuse of power and authority and for making the Philippines and its institutions his personal fiefdom.

The people—the masses, the Churches, the military, and the businessmen—gave PGMA the chance to do well, as they did with Corazon Aquino.

But that one fat chance came to waste, with Aquino honoring first our commitment to pay our debts to the international financial institutions rather than building up the economic institutions that were bled dry by the Marcoses.

The papers scream that Jose de Venecia is contemplating of a political comeback, as a presidential wannabe.

He is the same guy anointed by a minister of one of the fellowship churches, the minister even saying that God had said to him that JDV would be the man, that he would be The President.

The prophesy was a dud.

Somebody won, and his name was not JDV but someone else more loved by the masses because of his screen presence, and that wonderful and surprising ability to solve all problems, including the ability to arrest criminals, put them to prison, and thus announce to society that here is a social liberator and redeemer at last.

That man did not prove to be his screen persona, as our recent history can attest.

But with the Arroyo presidential pardon under his sleeves, Erap Estrada is a man walking freely.

Never mind that in the country’s jails, as Justice Puno has said, many people are languishing in jail for petty thievery, some beyond the maximum prison terms, some without court hearing because they have no money to pay for a lawyer to defend them.

Loren Legarda the broadcaster and now senator is going to test the waters again, this time not the vice presidency but the presidency, even as Noli de Castro is preparing to take over the helm from PGMA.

Legarda’s candidacy is neat and nifty: there is an intellectual in the Senate, reasonable, steeped in popular cultural forms, images, and symbols. She knows what ‘national defense’ is all about as well, degreed in that area at the National Defense College of the Philippines.

Fact is, she has brilliance, more brilliance than Noli. But can she win against him?

Then again, there is Manuel Villar to contend.

And the JDV with the political machinery that dates more than two decades ago, with the Marcos regime.

It is less than two years before PGMA takes the bow, and says goodbye to the Palace Guards and the wretched poor who have become more numerous and poorer.

Her two sons are entrenched in politics now, and they sport the title ‘honorable.’

This game of politics is going to be show, one for our noontime consumption, like the shows in Manila that make commerce out of the misery of our people.

In Honolulu, with our TFC to aid us, we gobble up these spectacles, the presidency and our misery.

The presidency is no different from “Wowowee” and “Eat Bulaga”

In 2010, it is going to be both, even if we have already started having a national premier showing in Manila today.